Tunele IPv6 od Hurricane Electric i IRC – uwaga przy przeniesieniach!

Od dłuższego czasu byłem – powiedzy, że szczęśliwym, chociaż przy dynamicznym IP miałem uwagi – użytkownikiem IPv6. Jednym źródłem jest tunel od HE, drugim jest tunel IPv6 od czeskiego virtio.cz. Z HE byłem zadowolony, ale AFAIK wymagają publicznego IP na końcówce tunelu (lub zabawy z przekierowywaniem portów – głowy nie dam, czy w ogóle się da, ale powinno się dać). Natomiast rozwiązanie Czechów korzysta z Tunnel6, który bez problemu, OOTB, bez zabaw z przekierowaniem portów przechodzi przez NAT (a akurat taką miałem potrzebę). I tak sobie to wszystko działało parę lat, służąc głównie do połączeń SSH, zapewniając stały adres IP służący dla dostępu IRCa i – w drugim przypadku – robiąc za przejście NAT bez przekierowywania portów na routerze.

Wszystko działało dobrze, do czasu… Niedawno uruchomiony został PoP HE w Warszawie, więc postanowiłem przenieść tam terminowanie tunelu. Pełna treść ogłoszenia wyglądała następująco. Nic nie wróży problemów, prawda? Trochę może boleć konieczność usunięcia i założenia nowego tunelu, ale rozumiem powody. Postępuję zgodnie z instrukcją, tj. usuwam stary tunel (to był błąd! powiadam wam, nie idźcie tą drogą!) i tworzę nowy, terminowany w W-wie. Niby bliżej, ale szału nie ma – opóźnienia do docelowych hostów podobne jak były. Ogólnie – wiele hałasu o nic, spokojnie mogło zostać po staremu, czyli z terminowaniem w Holandii. No ale skoro już zmieniłem, odwrotu nie ma, skoro wszystko działa, to niech tak zostanie…

Wszytko działało. Do czasu. Parę dni temu zauważyłem, że nie mogę się połączyć do serwerów IRC. Co gorsza, i co bardziej podejrzane, w żadnej sieci. Nie działał ani IRCnet, ani Freenode, ani OFTC. Szybka diagnostyka (ogólnie łączność do serwerów jest, wygląda na blokadę portów i to na pierwszym hopie), ticket do HE, ale zanim odpowiedzieli, znalazłem już przyczynę:

Due to an increase in IRC abuse, new non-BGP tunnels now have IRC blocked by default.  If you are a Sage, you can re-enable IRC by visiting the tunnel details page for that specific tunnel and selecting the 'Unblock IRC’ option. Existing tunnels have not been filtered.

Pewnie nawet kiedyś to przeczytałem i zdążyłem zapomnieć. Oczywiście – to już informacja z odpowiedzi z ticketa – przeniesione tunele traktowane są jak nowe, będą miały zablokowany dostęp do IRC (do momentu uzyskania Sage) i tyle. Czyli chwilowo „odwyk” od IRCa.

Cóż, z jednej strony jest to jakiś motywator do powrotu do zrobienia certyfikatu IPv6 od HE (który polecam, bo bawiąc uczy, ucząc bawi), z drugiej strony jest to wylewanie dziecka z kąpielą, bo co to za popularyzowanie przez blokowanie? Zrobienie certyfikatu nie jest problemem (ale – póki co – okazało się niemożliwe w pierwotnie zakładanym wariancie, czyli „bezinwestycyjnie”, opierając się tylko na dostępnych za darmo usługach w sieci, stąd opóźnienie w jego robieniu). Być może skończy się po prostu zakupem domeny…

PS. Tak, wiem, mogę wziąć kolejny tunel od Czechów. Albo od SixXS (który AFAIK też zza NAT od kopa działa). Ale HE obok wad ma zalety. Choćby aktualizacja endpointa wgetem, co sprawia, że wszędzie (*wrt) zadziała.

Apt-p2p – ostateczny test

Krótko o apt-p2p

Apt-p2p spodobał mi się od razu, gdy tylko o nim usłyszałem. Jest to bardzo ciekawe podejście, w którym pobieranie pakietów deb odbywa się przy pomocy P2P (protokół bittorrent), zamiast z tradycyjnych centralnych repozytoriów (HTTP, FTP). Centralne repozytoria są wykorzystywane wyłącznie w przypadku, kiedy pakiet nie jest dostępny przez P2P lub nie jest wystarczająco popularny (za mało peerów).

Kiedyś zrobiłem krótki test apt-p2p, ale trudno go nazwać miarodajnym – maszyna była bardzo słaba, demon ma spory apetyt na zasoby i nie udało mi się wtedy zmusić go do działania jako proxy dla innych maszyn, a sam test nie trwał długo. Od tamtej pory minęło trochę czasu. Maszynka robiąca za router została wymieniona na coś bardziej współczesnego, znalazłem sposób na uruchomienie apt-p2p jako lokalnego proxy (brzydki, bo wymaga gmerania w kodzie, ale się da i działa). Program dostał drugą szansę.

Efekty działania

Demon był testowany (czyli po prostu używany) w sumie na trzech maszynach, przez parę tygodni. Pierwsza maszyna, działająca 24/7, w zasadzie base system + parę pakietów, Lenny, publiczne IP, robiła też za proxy dla kolejnej (desktop, Lenny). Apt-p2p w wersji 0.1.5:

Transport

Mirror DownloadsPeer DownloadsPeer Uploads
This Session0.0B0.0B0.0B
Session Ratio0.00%0.00%0.00%
All-Time108MiB32.5MiB50.4MiB
All-Time Ratio76.85%23.15%35.86%

Maszyna druga (mój desktop), Squeeze, za NAT, bez przekierowanych portów. Apt-p2p w wersji 0.1.6:

Transport

Mirror DownloadsPeer DownloadsPeer Uploads
This Session47.4MiB119KiB0.0B
Session Ratio99.75%0.25%0.00%
All-Time1.07GiB340MiB0.0B
All-Time Ratio76.33%23.67%0.00%

Statystyk trzeciej maszyny nie zaprezentuję – napotkałem na dziwny problem z pobieraniem plików, być może mający związek z uruchomieniem tunelu IPv6 (MTU? brak wsparcia dla IPv6 w apt-p2p?) i cache był czyszczony przy okazji prób rozwiązania problemu. Jak patrzyłem wcześniej, to nic specjalnie różniącego się od powyższych nie zauważyłem.

Inne uwagi

Pierwsze, co rzuca się w oczy po zmianie sposobu pobierania, to fakt, że pobieranie jest znacznie wolniejsze, niż normalnie. Widać to szczególnie na szybszych maszynach, z lepszym łączem. Prawda jest taka, że zwykle z tradycyjnych repozytoriów pakiety lecą z pełną prędkością. W przypadku skorzystania z apt-p2p widać przy każdym pliku laga, zapewne chodzi o sprawdzanie, czy peery posiadają dany pakiet. Nie jest to drastyczne dla aktualizacji systemu, ale drażni, jeśli potrzebujemy szybko doinstalować jakiś pakiet.

Jeśli chodzi o pobieranie, to jak widać na tej mizernej próbce, stosunek pakietów pobieranych tradycyjnie do pobieranych przez P2P jest w miarę stały i wynosi około 3 do 1. Całkiem niezły wynik, szczerze mówiąc liczyłem na znacznie mniej pobieranych przez P2P.

Widać też wyraźnie, że przekierowanie portu jest absolutnie niezbędne, jeśli nie chcemy być leecherem. Szczerze mówiąc, liczyłem, że coś tam będzie się wysyłać zza NAT do peerów z publicznym IP, tak jak przy tradycyjnym P2P, ale widocznie implementacja protokołu niestety nie pozwala na to.

Pakiet ma sporo błędów, a autor nie spieszy się z ich usunięciem. Wspomniany wcześniej brak prostego sposobu na uruchomienie apt-p2p jako lokalnego proxy to jeden z przykładów. Do tego dochodzą nieciekawe defaulty związane z miejscem zajmowanym przez logi czy problemy z działaniem przy zmianie IP lub utracie łączności z Internetem.

Na szybką poprawę błędu związanego z możliwym DDoSem przez klientów P2P też pewnie nie ma co liczyć… Nawet nie zgłaszałem tego, bo na inne błędy zero reakcji autora. Taki brak odpowiedzi jest okrutnie demotywujący, fajnie jest usłyszeć choćby, że będzie poprawione w następnej wersji, albo że nie uważa tego za (poważny) błąd.

Ewidentnie brakuje silnego community wokół projektu, najlepiej ze znajomością Pythona (przyznaję, próbowałem nieco z powyższych poprawić przez dodanie opcji, ale prawda jest taka, że ciężko i długo robi się coś w języku, którego się nie zna).

Zapewne wszystko wiąże się z tym, że apt-p2p jest mało popularny. Widać to choćby na kanale IRC poświęconym programowi. Zapewne prędkość pobierania byłaby wyższa, gdyby peerów było więcej, pewnie udałoby się poprawić część błędów, a autor miałby większą motywację do pracy widząc, że program jest popularny.

Podsumowanie

Uważam, że w tej chwili apt-p2p jest mocno zapuszczony, słabo przetestowany i IMHO nadaje się wyłącznie dla geeków. Jeśli są chętni (najlepiej ze znajomością Pythona) do zabawy z tym programem, to dajcie znać. Jest dobry moment na popularyzację tego rozwiązania, przy okazji pewnie dałoby się odciążyć nieco mirrory przy wydaniu Squeeze’ego (i zapewnić szybszy upgrade do nowego systemu – tak przynajmniej twierdzono w swoim czasie w przypadku Ubuntu). Jeśli chętnych brak, to nie pozostaje nic innego, jak wyłączyć apt-p2p i znowu poczekać parę lat… Może coś się zmieni.

Dnsmasq – DHCP i DNS dla małych i średnich sieci i nie tylko.

DHCP od ISC, którego opis konfiguracji zamieszczono niedawno na jakilinux.org jest świetny, popularny, skalowalny, o bardzo szerokich możliwościach, ale… jest też stosunkowo skomplikowany, szczególnie dla kogoś, kto po prostu chce nadawać adresy w swojej sieci. Nie jest to jednak jedyna implementacja opensource’owego serwera DHCP. Do godnych uwagi rozwiązań należy dnsmasq, czyli prosty i lekki serwer DHCP oraz forwarder DNS (de facto – DNS cache’ujący). Na dodatek obsługujący IPv6 (tylko dla DNS). Klient TFTP gratis. Co prawda tylko read only, ale do bootowania po sieci z użyciem PXE wystarczy, poza tym, to celowy zabieg w założeniu zwiększający bezpieczeństwo.

Co prawda na stronie projektu wspomina się o działaniu dnsmasq nawet na 1000 hostach, ale osobiście odradzam – cache DNS nie jest specjalnie pojemny (limit w kodzie, poza tym, co można skonfigurować) i przy większej ilości zapytań demon nie wyrobi się z odpowiedziami DNS (źródło: doświadczenia własne, kilka lat temu…) i trzeba będzie przeprosić się z czymś standardowym (bind, djbdns itp.). Natomiast dla kilkudziesięciu czy nawet małych kilkuset hostów powinien działać bardzo dobrze, przy minimalnym nakładzie pracy, a dając sporo opcji i możliwości (cache DNS, przygotowanie do IPv6), kosztem minimalnego tylko zużycia zasobów.

Główna zaleta dnsmasq to moim zdaniem prostota konfiguracji. Cały konfig, z definicjami zakresu, z jakiego ma przydzielać IP w DHCP, interfejsami, na których ma słuchać i określeniem wielkości cache DNS to… trzy linie. Mimo prostoty, rozwiązanie jest dość elastyczne i pozwala na parę przydatnych w sieci lokalnej tricków.

Wszystkie opcje są bardzo dobrze, z przykładami, opisane w pliku konfiguracyjnym /etc/dnsmasq.conf (Debian), do którego lektury, podobnie jak do man dnsmasq oczywiście odsyłam, poniżej przegląd kilku niezbędnych, podstawowych opcji i dodatkowo kilka najciekawszych.

Nieśmiertelna instalacja:

apt-get install dnsmasq 

Interfejs (inny, niż loopback, na którym słucha domyślnie), na którym demon ma słuchać zapytań DHCP i DNS:

interface=eth0

Oczywiście można zdefiniować więcej niż jeden, wystarczy dodać kolejne, analogiczne linie.

Zakres przyznawanych IP z DHCP, maska, czas dzierżawy:

dhcp-range=192.168.0.50,192.168.0.150,255.255.255.0,1h

Ustawienie rozmiaru cache DNS:

cache-size=150

To ustawienie (domyślne) raczej dla małej sieci, ale dzięki temu użytkownicy będą mieli kilka-kilkadziesiąt ms mniej na każdym zapytaniu DNS. I tak naprawdę te trzy linie w konfigu to wszystko, co jest potrzebne, by po prostu działało przydzielanie IP z DHCP na wskazanym interfejsie oraz cache DNS, czyli to, czego będzie potrzebować 99% korzystających. W takiej – domyślnej – konfiguracji zapytania kierowane są do serwerów DNS określonych w /etc/resolv.conf (można to zmienić).

Pora na parę troszeczkę bardziej zaawansowanych, ale przydatnych opcji (czyli nadchodzi przepisywanie manuala ;-)). Wyłączenie nasłuchu DHCP na wskazanym interfejsie (DNS nadal działa):

 no-dhcp-interface=eth1 

Oczywiście wcześniej musiałaby istnieć linia interface=eth1, żeby zadziałało.

Popularne bindowanie, czyli przypisanie IP do MAC (dany MAC zawsze otrzyma dany adres IP):

dhcp-host=11:22:33:44:55:66,192.168.0.60

Wykluczenie hosta o danym MAC z DHCP (nigdy nie otrzyma dzierżawy):

dhcp-host=11:22:33:44:55:66,ignore

Inna przydatna funkcja to umożliwienie manipulowania odpowiedziami uzyskiwanymi z serwerów DNS. Przykładowo, jeśli chcemy, by wszystkie zapytania o daną domenę były resolvowane na adres lokalny:

address=/doubleclick.net/127.0.0.1

Oczywiście linii może być więcej, czyli de facto można zrobić mały, lokalny DNS blackholing. Odpowiadać można zarówno adresami IPv4, jak i IPv6. Powyżej rozwiązanie dla reklam, ale równie dobrze można tym sposobem popsuć trochę szyki malware’owi, albo dać znać użyszkodnikom, że admin czuwa i NK w trakcie pracy to niekoniecznie dobry pomysł…

W przypadku IPv4 można też „naprawiać” odpowiedzi otrzymywane z nadrzędnych serwerów DNS:

alias=1.2.3.4,5.6.7.8

Dzięki powyższemu odpowiedź 1.2.3.4 zostanie przetłumaczona na 5.6.7.8.

Działa także dla całych zakresów:

alias=1.2.3.0,5.6.7.0,255.255.255.0

Powyższe powoduje, że każdy adres 1.2.3.x jest mapowany do 5.6.7.x

Teraz bonus dla wytrwałych czytelników, czyli opcja zwiększająca bezpieczeństwo, której nie ma w przykładowym konfigu (jest w manie, daje się dodać do konfiga).

stop-dns-rebind 

Chodzi o blokadę (i logowanie) odpowiedzi z nadrzędnych DNSów, które są adresami prywatnymi (stosowane do ataków na sieci lokalne, np. do zmiany konfiguracji routerów). Warto jednak doczytać o pozostałych opcjach typu rebind w manualu, żeby np. nie zepsuć DNS blackholingu na upstreamowych DNS…

Podstawowe opcje związane z TFTP

enable-tftp

powoduje włączenie TFTP. Można podać interfejs, na którym ma słuchać TFTP

enable-tftp=eth0

Można też ustawić różne katalogi TFTP obsługiwane na różnych interfejsach. W tym celu należy użyć

tftp-root=/katalog,eth0
tftp-root=/katalog2,eth1

Ostatnia przydatna opcja to

log-queries

które spowoduje logowanie zapytań DNS do pliku. Przydatne np. przy debugu, statystyce odpytywanych domen i przy permanentnej inwigilacji.

I tak naprawdę to koniec popularniejszych opcji (choć opcji jest dużo więcej). Moim zdaniem tyle wystarczy, by zachęcić do przyjrzenia się temu rozwiązaniu na mniejszych sprzętach i/lub sieciach. W wielu przypadkach nie ma sensu stosowania „dużych” rozwiązań typu dhcpd od ISC czy „pełny” serwer cache’ujący DNS.

Z innych, bardziej systemowych zastosowań dnsmasq – może być przydatny dla środowisk chroot z nieskonfigurowanym /etc/resolv.conf. Jeśli w /etc/resolv.conf nie ma żadnego działającego nameserwera, to odpytywany jest loopback. Dnsmasq domyślnie słucha na loopbacku, więc zapewni działające DNSy systemom w chrootach. Źródło: Simple DNS in chroots.

Jeszcze inną – ciekawą z punktu widzenia sysadminów – właściwością dnsmasq jest fakt, że domyślnie zapytania DNS kierowane są jednocześnie do wszystkich serwerów DNS. Bez żadnego, najmniejszego opóźnienia (czego AFAIK nie da się uzyskać przy korzystaniu wyłącznie z /etc/resolv.conf). Dla tych zastosowań, dla których działanie DNS jest krytyczne i nawet 1 sekunda w odpytaniach jest niedopuszczalna, dnsmasq być sposobem na zrównoleglenie odpytań serwerów DNS.

Na koniec odpowiedź na pytanie, jak sprawdzić, czy dnsmasq w ogóle działa. Należy wydać polecenie kill -USR1 `pidof dnsmasq`, następnie można sprawdzić w syslogu, co się pojawiło – grep dnsmasq /var/log/syslog. Powinny tam się znaleźć linie w stylu (nie ma hitów, bo niski uptime):

wielkość pamięci podręcznej: 2000; 0 z 212 miejsc aktualnych wpisów użyto ponownie.
171 zapytań przesłanych dalej, 467 odpowiedzi udzielonych samodzielnie

UPDATE: Dodane info i przykłady dla TFTP.

UPDATE: Dodany przykład jak uzyskać statystyki wykorzystania pamięci cache.

Licencja wpisu: CC BY-NC-SA (wyjątkowo, specjalnie dla jakilinux.org z okazji dyskusji nt. wpisu o DHCP od ISC). W związku ze zmianą licencji globalnie, w dodatku na bardziej liberalną, zapis ten nie ma już sensu.