Alert RCB przed wyborami

Alert

W sobotę, dzień przed drugą turą wyborów prezydenckich w 2020 dostałem, podobnie jak miliony Polaków, takiego oto SMSa zawierającego alert RCB:

SMS alert RCB
Screenshot SMSa od ALERT RCB

Zdziwiłem się. Jakiż to alert i czemu jest wysyłany w trakcie trwania ciszy wyborczej? Dziwna sprawa. A może w ogóle jakiś fake i dezinformacja? W końcu pojawiały się już nieprawdziwe informacje, że jeśli ktoś głosował w pierwszej turze na danego kandydata, to w drugiej nie musi, jeśli chce głosować na tego samego. Sprawdziłem na stronie rcb.gov.pl i tam znalazłem taką informację:

Lipiec 11, 2020 Kategoria: KOMUNIKATY

W związku ze zmianą zasad obsługi wyborców przez obwodowe komisje wyborcze,  do obywateli został wysłany Alert RCB o treści:

II tura wyborów prezydenckich w niedzielę 12.07. Osoby 60+, kobiety w ciąży oraz osoby niepełnosprawne będą mogły głosować w komisjach wyborczych bez kolejki.

I dodatkowo obrazek:

Jest też wyjaśnienie, czemu został wysłany:

Państwowa Komisja Wyborcza zwróciła się z apelem do organów władzy i administracji publicznej o jak najszersze rozpowszechnienie informacji o nowych przepisach wśród wyborców.

Do czego służy RCB?

Ale czy w ogóle RCB służy do tego? Popatrzyłem w FAQ, a tam:

Komunikaty będą wydawane tylko w wyjątkowych sytuacjach, które realnie mogą zagrażać życiu i zdrowiu człowieka.

Wiadomości tekstowe (SMS) są wysyłane tylko w nadzwyczajnych sytuacjach, gdy zagrożone jest bezpośrednio życie i zdrowie.

Alert RCB powstaje na podstawie informacji o potencjalnych zagrożeniach otrzymywanych z ministerstw, służb np. policji, straży pożarnej, urzędów i instytucji centralnych np. IMGW oraz urzędów wojewódzkich.

Alert RCB dotyczy wszystkich zdarzeń bezpośrednio zagrażających zdrowiu i życiu. Jest rozsyłany tylko w sytuacjach nadzwyczajnych.

Nijak mi nie pasuje informacja o zmianie zasad uczestnictwa w wyborach do żadnego z powyższych. Nie ma przecież żadnego zagrożenia, sytuacja nie jest wyjątkowa – zwykłe wybory. Wygląda więc, że ktoś zrobił sobie z RCB tubę propagandową. Chyba, że FAQ jest wyjątkowo słabe.

Wtopy

Czy uważam, że sytuacja była niejednoznaczna etycznie i mogła wpłynąć na wynik wyborów? Oczywiście.

Po pierwsze, głosowanie poza kolejnością dotyczy tylko niektórych grup społecznych. W szczególności osób w wieku 60 i więcej lat, czyli grupy, w której partia rządząca ma największe poparcie. Przypadek? Nie sądzę.

Po drugie, wszystko wskazuje na to, że wykorzystano struktury państwowych niezgodnie z przeznaczeniem do wysyłania informacji. Ciekawe, ile kosztowała ta akcja?

Zmiana zasad tylko w II turze, wysłanie informacji w ostatniej chwili również nie budzą zaufania.

Informacja była niepełna, nie zawierała informacji o tym, że do głosowania poza kolejnością uprawnione są osoby z dziećmi do lat 3. W komunikacie nie było również informacji o tym, że przesyłana informacja jest częściowa i gdzie można się zapoznać z pełną wersją. Próba manipulacji czy zwykła niekompetencja? Podobno nie należy przypisywać złych intencji, jeśli zachowanie da się wytłumaczyć głupotą…

Podobno motywacją była pandemia, więc konia z rzędem temu, kto wytłumaczy mi w jaki sposób osoby z dzieckiem do lat 3, niepełnosprawni czy wymagający kształcenia specjalnego są bardziej podatni na zarażenie.

Jak się dokładniej zastanowić, to przepisy promowały wypożyczanie dzieci do lat trzech w celu uniknięcia stania w kolejce.

Niebezpieczeństwa uprzywilejowania

Ogólnie uważam, że faworyzowanie jakichkolwiek grup społecznych podczas wyborów jest niebezpieczne. W przypadku zorganizowanej akcji może powodować tworzenie np. sztucznych kolejek, które będą zniechęcały ludzi spoza uprzywilejowanych grup do głosowania.

Mechanizm nadużycia jest prosty: stoi kolejka, przychodzi kilkadziesiąt albo więcej osób w sposób oczywisty należących do uprzywilejowanej grupy, zajmują miejsca na początku kolejki. I tak ciągle. W sumie nie muszą nawet głosować – kto im zabroni stanąć i odejść, nie oddawszy głosu? Czy osoby nie będące w uprzywilejowanej grupie, czekające w kolejce mogą się zniechęcić w takiej sytuacji do oddania głosu? Ano mogą.

PS Wpis niezbyt na czasie, bo ostatnie dwa tygodnie spędziłem bez komputera praktycznie – z racji sytuacji urlop pod namiotem. Ale podobno lepiej późno, niż wcale.

Jak Vagla do Senatu startował

Miałem napisać ten wpis już jakiś czas temu, ale nie napisałem wtedy, a przed wyborami ostatni dzwonek, więc napiszę teraz.

Kim jest Vagla można sprawdzić na Wikipedii. To może kim jest dla mnie? Pozytywnie zakręconym człowiekiem o sporym poczuciu humoru (biorąc pod uwagę pewne działania; sam dałem się nabrać), którego stronę (nie-blog!) czasami czytuję (choć nie mam jej w RSSach, pewnie to się zmieni zaraz), piszącym o prawie, sieci i wolności (głównie w sensie wolności dostępu do informacji) i działającym na rzecz obywateli (dostęp do informacji publicznej). Ostatnio: kandydatem na senatora. I właśnie o tym będzie.

Na początku był chaos. Po tym, jak Vagla zapowiedział, że kandyduje do Senatu i zbiera 1000 podpisów poparcia, pojawiła się dość nieskładna komunikacja – częściowo na FB, częściowo na istniejącej stronie. Typowe pospolite ruszenie, ale dla osoby jednak trochę znanej zadanie zebrania 1000 podpisów (fizycznych) jest wykonalne, mimo ewidentnych niedociągnięć w komunikacji i wpadek (typu zła ilość okienek na formularzu). Końcówka była lepsza informacyjnie, choć nie doskonała. Podpisałem i ja…

Ciekawa była też obserwacja pewnych… niezamierzonych, jak przypuszczam, konsekwencji prawa. Bo Vagla wystartował głównie dla funu, jak sam pisał, żeby zobaczyć, czy zwykłemu (no…), obywatelowi bez zaplecza partyjnego uda się w ramach obowiązujących przepisów (skrupulatnie je wypełniając) spełnić wymogi prawne stawiane kandydatom do Senatu. Bo to co robił, robił już wcześniej, nie będąc senatorem.

Byłem praktycznie pewien, że o ile pierwszy etap spokojnie uda mu się przebyć, o tyle z drugim (2000 podpisów od ludzi ze swojego okręgu) mogą być spore problemy. Czasu było niewiele, kampania zaczęta późno, a mam wrażenie, że Vagla jest znany raczej w sieci, niż IRL (OK, nic nie wiem o samej W-wie). Prognozy po pierwszych dniach były „na styk”, ze wskazaniem na „o włos za mało”. W międzyczasie bardzo poprawiła się komunikacja (głównie FB). Najbardziej dramatyczna okazała się końcówka, bo sprawa była praktycznie przesądzona (negatywnie), ale w ostatnich dwóch dniach udało się zebrać podpisy, nawet z bezpiecznym zapasem.

Od tego momentu można było zaobserwować parę ciekawych zjawisk, typu publiczna, dostępna online lista przychodów i wydatków komitetu wyborczego (zresztą jawne były też takie rzeczy jak ilość zdobytych w kolejnych dniach podpisów z drugiego etapu), poparcie dla kandydata z różnych stron sceny politycznej (do lewicy, przez centrum, do prawicy), zapowiedzianą migrację ludzi z całej Polski do Warszawy w celu oddania głosu na Vaglę. Oczywiście było trochę trollingu, jak np. fotomontaż z banerem na budynku. Interesujące (choć raczej smutne) były też reakcje ludzi oraz projekcje poglądów – Vagli zostały przypisane już łatki i prawicowca, i lewicowca. Szufladkowanie i instynkty stadne mają się dobrze…

IMO bardzo duży sukces, niezależnie od wyniku niedzielnych wyborów. Nie wiem, na ile sukces samego Vagli, a na ile pomagającego mu sztabu, a na ile po prostu ludzi, ale udowodnił, że „się da”. A co najważniejsze, zbudował bardzo silny przyczółek, którego brakowało teraz, dla wyborów za cztery lata. Oczywiście o ile będzie kandydował…

Póki co, czekam na wyniki niedzielnych wyborów. Okręgi są jednomandatowe, więc, jak rzekomo mówi cytat, there can only be one.

UPDATE: Trzecie miejsce (z czterech startujących w okręgu), 10,2% ważnych głosów (7% uprawnionych do głosowania). Więcej o wynikach.

Spis wyborców a rejestr wyborców

Człowiek uczy się całe życie. Czasem nawet patrzy i nie widzi. Jakiś czas temu opisywałem głosowanie poza miejscem stałego zameldowania w kontekście wyborów samorządowych. Nawet pomarudziłem, że dużo roboty, w porównaniu z wyborami parlamentarnymi. Tymczasem przeoczyłem słowo rejestr, które się tam pojawia, zamiast słowa spis, które pojawia się zwykle przy wyborach parlamentarnych itp. W innym moim wpisie użyłem w ogóle słowa lista, które też potocznie jest synonimem spisu czy rejestru, ale w prawie w ogóle nie występuje.

Postanowiłem więc przybliżyć różnice między spisem wyborców a rejestrem wyborców, czyli zupełnie innym tworem. Wszystkie procedury opisuje dokładnie w Kodeks Wyborczy (link do tekstu jednolitego jest w linkach zewnętrznych), w razie wątpliwości odsyłam tam, tu będzie tylko skrót. Zaznaczam, że nie jestem prawnikiem, więc pewne niuanse

Dopisanie do spisu wyborców

  • Określa je art. 28 Kodeksu Wyborczego,
  • Dokonuje się go w urzędzie gminy w miejscu czasowego pobytu,
  • Jest proste – wystarczy wypełnić formularz i okazać dokument potwierdzający tożsamość,
  • Jest jednorazowe, tj. działa tylko na konkretne wybory. Czyli jest tymczasowe.

Dopisanie do rejestru wyborców

  • Określa je art. 19 Kodeksu Wyborczego,
  • Również dokonuje się go w urzędzie gminy w miejscu stałego pobytu,
  • Jest nieco bardziej skomplikowane – dwa formularze, konieczność wykazania stałości pobytu (zaświadczenie z miejsca pracy, umowa najmu, akt własności/nr księgi wieczystej)
  • Działa na stałe – zostajemy wykreśleni z rejestru w miejscu stałego zameldowania i wpisani do rejestru wyborców tam, gdzie złożyliśmy wniosek. Czyli jest stałe.

No i pora na zadanie praktyczne, czyli mały hacking systemu, albo lifehack (zależy jak patrzeć). Zagadnienie, od którego rozpoczęła się dyskusja na FB to:

Czy można, będąc zameldowanym na stałe w Przemyślu, mieszkając na stałe w Szczecinie, pobrać – bez wyprawy do Przemyśla, czyli w szczecińskim urzędzie miasta – zaświadczenie, uprawniające do głosowania w Warszawie?

Wygląda, że da się to zrobić (rozwiązanie nie jest wymyślone przeze mnie), ale trzeba rozpocząć rozpoczniemy operację odpowiednio wcześniej:

  1. Dopisujemy się do rejestru wyborców w Szczecinie (wykazujemy, że mieszkamy tam na stałe itp.).
  2. Po pomyślnym dopisaniu do rejestru wyborców, udajemy się do urzędu miasta w Szczecinie i informujemy, że chcemy zaświadczenie uprawniające do głosowania poza miejscem zamieszkania (art. 32 Kodeksu Wyborczego).
  3. [solved] 🙂