Miesiąc: sierpień 2025

Sztuczna inteligencja, skrótowo zwana AI wciska się ostatnio wszędzie, czy sens jest, czy go nie ma. Tak naprawdę zaczęliśmy ostatnio określać tym mianem głównie LLMy, ale nie zawsze tak było. Ktoś pamięta takie rzeczy jak algorytmy genetyczne? Niemniej, obecnie jeśli ktoś mówi o AI, to najprawdopodobniej chodzi mu o LLM.

W każdym razie, jak bumerang w wypowiedziach powraca temat „uczłowieczania” AI. Często słyszymy zwrotu typu AI kłamie, AI się myli czy AI rozumie polecenia. Ostatnio spotkałem się z bardzo ciekawym moim zdaniem stanowiskiem, że LLMy nie mogą kłamać. Teraz pewnie wszyscy starają się przypomnieć sobie ostatni niezaprzeczalny dowód na kłamstwo LLMa. Jednak tak naprawdę chodzi o coś innego, niż błędna, niezgodna ze stanem faktycznym odpowiedź. Kwestia jest bardziej filozoficzna. Żeby kłamać, AI musiałoby wiedzieć, co jest prawdą i świadomie udzielić innej odpowiedzi. I podejście takie bardzo mi się podoba.

Tymczasem LLM nie wie, co to jest prawda, nie myśli, nie rozumie pytania. Na podstawie dostarczonych wcześniej danych, na których został wytrenowany, generuje tekst, który ma pasować do zadanego pytania. Czyli: weź wprowadzony tekst, przetwórz go na dane wejściowe, których umiesz używać. Następnie wygeneruj pasującą odpowiedź w swoich danych/języku, przetwórz ją na tekst. Tak w skrócie, bo jest jeszcze prompt, który – podobnie jak pytanie – jest danymi wejściowymi i potrafi wpływać na wynik. Ale znowu, nie w formie rozumienia go przez AI tak, jak my rozumiemy rozumienie. No i AI nie działa deterministycznie. Nawet, jeśli zwykle daje dość powtarzalne (najbardziej prawdopodobne) wyniki.

Łatwiej to wszystko chyba zrozumieć ludziom, którzy bawili się algorytmami genetycznymi czy łańcuchami Markowa tak z ćwierć wieku temu. A niestety odruchowo łatwo jest przypisywać cechy ludzkie czemuś, co zachowuje się podobnie do człowieka^[1]. Nawet, jeśli zasada działania jest zupełnie inna.

Dlatego następnym razem, zamiast powiedzieć: LLM kłamie lepiej rzec LLM wygenerował odpowiedź, która nie ma pokrycia w rzeczywistości. Ale nie mam złudzeń, nikt tak mówić nie będzie. Lubimy uproszczenia.

[1] Pewnie nawet można pokusić się o twierdzenie, że mamy – jako gatunek – tendencję do zrównywania komunikacji z myśleniem czy inteligencją. Podobno często niesłyszący traktowani są jako upośledzeni intelektualnie. Przy LLMach byłoby odwrotnie: składa zdania, znaczy myśli.